زمین شناسی و کانی شناسی معدن فلوریت اراء ، جنوب شرق کیاسر، استان مازندران

معدن اراء واقع در جنوب شرقی کیاسر یکی از معادن فعال فلوریت در استان مازندران است که به صورت چینه کران در سنگ های کربناته بخش بالایی سازند الیکا (تریاس میانی) میزبان شده است. معرفی ویژگی های پایه ای زمین شناسی این معدن از جمله مورفولوژی و نحوه رخداد ماده معدنی، کانی شناسی و ساخت و بافت کانی سازی هدف این مطالعه بوده است که بر پایه مشاهدات صحرایی و مطالعات ماکروسکوپی و میکروسکوپی انجام پذیرفته است. مشاهدات صحرایی در ارتباط با نحوه تظاهر ماده معدنی در معدن اراء نشان داد که بخش های با قابلیت معدنکاری اقتصادی در افق های کربناته سازند الیکا واجد فلوریت و گالن (بدون باریت) بوده که عمدتاً در مناطق گسله و حفرات کارستی و در تماس نزدیک با واحدهای شیلی- ماسه سنگی- مارنی قاعده سازند شمشک واقع شده-اند. ساخت ها و بافت های مشاهده شده در نمونه دستی و مطالعات میکروسکوپی، پیدایش و تکامل کانی سازی فلوریت (±گالن) را در دو مرحله همزاد با دیاژنز و بعد از دیاژنز معرفی می نماید. کانی-سازی دیاژنتیک فلوریت در سه مرحله اولیه، میانی و نهایی دیاژنز رخ داده است. فلوریت در ساخت و بافت های اولیه دیاژنتیکی بصورت افشان و ژئود در مقادیر فرعی ظاهر شده است؛ در حالیکه با پیشرفت دیاژنز و در نتیجه عملکرد فرایندهای وابسته به آن (مانند افزایش دما و فشار ناشی از ژرفای تدفین، واکنش های آبزای دیاژنتیکی و افزایش انحلال پذیری سنگ میزبان) ساخت و بافت های رگه و رگچه ای متداول گردیدند. تبلور مجدد، هسته زایی و پویایی کانه ها از ساخت و بافت های اولیه با پیشرفت دیاژنز عوامل اصلی شکل گیری ساخت و بافت های مراحل میانی و پایانی دیاژنز بوده اند. توسعه و افزایش شدت کانی سازی فلوریت (±گالن) در معدن اراء با ظهور ساخت و بافت های پس از دیاژنز مانند برشی، رگه ای و توده ای داخل حفرات انحلالی-کارستی گرمابی و زون های گسله همراه بوده است که به صورت ناهمشیب در سنگ های کربناته دولومیتی و سیلیسی شده و در تماس نزدیک با شیل های سازند شمشک و با دولومیتی شدن و سیلیسی شدن سنگ میزبان توسعه یافته اند. شکل-گیری ساخت و بافت های پس از دیاژنز به بازپویایی کانه های دیاژنتیک ناشی از عملکرد محلول های گرمابی نسبت داده شده است که در مراحل نهایی تکامل حوضه و در طی کوهزاد سیمرین میانی منشاء گرفته اند. نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد که پیدایش معدن فلوریت اراء از الگوی چندزادی تبعیت می کند. از نظر اکتشافی، تماس شیل (سازند شمشک)-سنگ کربناته میزبان (سازند الیکا) به عنوان ویژگی مشترک زون های فعال معدن اراء می تواند به عنوان کلید اکتشافی در مقیاس کانسار یا ناحیه ای جهت اکتشاف زون های اقتصادی از کانی سازی فلوریت معرفی شود.